در این مقاله قصد داریم به صورت کلی مواد و تکنیکهای کاغذسازی در اروپا را بررسی کنیم. تکنیکهایی که به وسیله دست انجام میشد و ماشین آلات مخصوصی جهت انجام این امر وجود نداشت. این تکنیکها در سالهای 1300 تا 1800 میلادی بسیار رواج داشتهاند.
در اواخر دهه 1700 در بسیاری از آسیابها، هنوز از روشهای سنتی تولید کاغذ استفاده میشد. با این حال، پس از سال 1800، این صنعت به سرعت توسط موارد مختلفی، از جمله دستگاه کاغذ سازی تغییر کرد. ماشین آلات کاغذ سازی پیشرفته، به سرعت در تمام دنیا مورد استقبال قرار گرفتند. به طوری که امروزه بسیاری از کارخانههای کاغذ سازی از جمله کارخانه پارس کاتن روحنواز از این دستگاهها استفاده میکنند.
مواد خام: آب
هر کسی که سعی کرده کاغذی عاری از لکهها و باقی ماندههای دیگر بسازد، در مورد کیفیت آب برای تولید انواع کاغذ سفید با کیفیت بالا، نگرانیهایی داشتهاند. برای کاغذسازان در هر دورهای، به نظر میرسید که تکههای سرگردان مواد خارجی وارد خمیر کاغذ میشوند. صرف نظر از اینکه چقدر برای دور نگه داشتن آنها دقت میشد.
به طور خلاصه در کاغذسازی، اگر کاغذساز اولیه برای به دست آوردن منبعی از آب شیرین عاری از آهن و زباله مراقبت میکرد، اغلب در مسیر درستی برای تولید کاغذی با کیفیت قرار میگرفت. بسیاری سازندگان ورقهای با کیفیت باید از کیفیت آب فرآیندی که وارد آسیابهایشان میشد، آگاه بودند.
مواد خام: فیبر
برای درک ماهیت پارچههایی که بهعنوان ماده خام در کاغذسازی اروپایی اولیه استفاده میشد، باید تولید نساجی آن دوره را در نظر گرفت. الیاف کتان خام و کنف هر دو به طور طبیعی به رنگ تیره هستند. در نتیجه مواد گیاهی پوشاننده چسبیده به الیاف پس از جدا شدن از ساقه داخلی یا نی گیاه به آن چسبیده میمانند. از آنجایی که در آن زمان مواد شیمیایی و سفید کننده قوی در دسترس نبود، تولید پارچهای با رنگ روشن از مواد بافته شده از این الیاف به زمان و صبر نیاز داشت.
ضربه زدن و شستشو در حین ضربه زدن
در آن زمان توجه زیادی به استفاده معمول اولیه از مهرها میشد. کوبنده هلندر (Hollander beater) زمانی بین سالهای 1650 و 1680 اختراع شد. اما احتمالاً تا سال 1740 یا 1750 بود که در اکثر آسیابها در اروپا جایگزین ضربات مهر و موم در کاغذسازی شد. حتی در آن تاریخ، بسیاری از کاغذسازان به دلایل سنتی یا هزینه به مهرهای قدیمی خود وابسته بودند. در آن زمان، مانند اکنون، این باور وجود داشت که مهر نویسها خمیری درست میکردند که کاغذ بهتری تولید میکرد.
دلیلی که معمولاً ذکر میشود این است که مهر زنی باعث طولانیتر شدن فیبر خواهد شد. حتی تحقیقات در مورد طول الیاف انجام شده در طول پروژه 1989 از این مفهوم حمایت میکند. البته دلایل دیگری برای عمر طولانی کاغذ ساخته شده از الیاف کوبیده شده نیز باید در نظر گرفته شود. این دلایل شامل pH مطلوب، فلزات باقیمانده، مواد خام با کیفیت و دقت کار بیشتر میباشد.
شکل دهی ورق
مقدار عظیمی از آب، انرژی و توجه انسانی که فیبر خام تاکنون دریافت کرده است، نشان دهنده اهمیت انتخاب فیبر و مراحل آماده سازی آن است. در طول تاریخچه صنایع دستی، یک محصول با کیفیت بالا هرگز بدون تهیه دقیق و ماهرانه بهترین الیاف موجود نمیتواند به نتیجه برسد. قوام مناسب ذخایر رقیق شده در خمره توسط واتمن بر اساس تجربه وی و نوع کاغذ ساخته شده تعیین میشود.
مخازن خمیر کاغذ توسط لالاند گرم میشد و از آنجایی که آب گرمتر چسبناکتر است، خمیر کاغذ با سرعت بیشتری تخلیه میشد. در نهایت میتوانست ورقهای بیشتری را در زمان کمتری بسازد.
ابزار اصلی شکل دهی ورق در کاغذسازی قالب بود، یک قاب چوبی مستطیل شکل که با سطح سیم برنجی بافته شده پوشانده شده بود. قالب غربال مانند با یک قاب چوبی باز به نام عرشه (deckle) نصب شده بود.
خشک کردن
اسپرز (Spurs) یا گروههای هفت یا هشت ورقهای روی طنابهایی که از موی اسب یا موی گاو با موم زنبور عسل پوشانده شده بود آویزان میشدند. تعداد ورقها در هر خار، بسته به اندازه و نوع کاغذ متفاوت بود. برای جلوگیری از جدا شدن خارها به ورقههای منفرد در حین خشک شدن، کاغذ را آویزان میکردند. تا هوای وارد شده به اتاق زیر شیروانی در مقابل وجه کاغذ جریان داشته باشد نه در مقابل لبههای آن.
خشک کردن کاغذ در هوای یخبندان
خشک کردن کاغذ در هوای یخبندان میتواند به طور قابل توجهی ماهیت ورق و ویژگیهای آن را تغییر دهد. کاغذی که معمولاً تا حدودی خمیده، سفید رنگ و کمی شفاف و خشک میشد، در عوض کاملاً صاف، سفید و بسیار ماتتر و همچنین نرمتر میشد. بدون شک این تغییرات نتیجه پیوند قطع شده ناشی از انجماد بوده است. مشتریها به جای شکایت، ادعا میکردند که این نوع کاغذ یکی از زیباترین کاغذهایی است که تا به حال روی آن چاپ کردهاند. به همین دلیل درخواست میکردند که بیشتر ساخته شود.
سایز بندی
سایز سطح ژلاتین در کنار مواد خام منحصربفرد، باز کردن و شستشو در حین هم زدن، منبع کلیدی کیفیت متمایز بسیاری از کاغذهای دست ساز اولیه اروپایی در صنعت کاغذسازی بود. معمولاً در کاغذهای تاریخی اروپایی بیش از هر ماده دیگری غیر از خود فیبر، سلولز ژلاتین وجود داشت.
قریب به اتفاق کتابها و کاغذهای نوشتاری با کیفیت بالا مربوط به دوره 1300-1800است. به دلیل اینکه از پارچههای قدیمی کهنه و فرسوده ساخته شده بودند، پس از خشک شدن از استحکام خاصی برخوردار نبودند. تنها با افزودن نهایی ژلاتین بود که کاغذی منعطف و در عین حال بادوام به دست آمد.
سایز آماده شده به یک کتری بزرگ اضافه و از زیر گرم میشد تا سایز گرم بماند. برای اعمال اندازه، خارهای پنجاه ورق، در محلول اندازهگیری گرم فرو میروند.